Όλοι όσοι έχουν συνάψει ασφαλιστικά συμβόλαια θα θυμούνται εκείνες τις λιγότερο ή περισσότερο άβολες προσωπικές ερωτήσεις, όπου ο ασφαλισμένος πρέπει να απαντήσει με λεπτομέρειες και ακρίβεια. Πόσο χρόνων είστε? Έχετε κάποια χρόνια πάθηση? Πόσο συχνά αφήνετε τα κτίρια να μένουν αφύλακτα? Είχατε καμία προηγούμενη απαίτηση κατά της ασφαλιστικής σας εταιρείας?
Είτε πρόκειται για διαστροφή της αληθείας είτε για μια ‘βολική’ παράλειψη, είναι ποτέ εντάξει να πείτε ψέματα στον ασφαλιστή σας με σκοπό να πετύχετε ένα χαμηλότερο ασφάλιστρο?
Αν και φαίνεται άκακο ή αθώο εντούτοις ακόμα και το να κρύψουμε μερικά χρόνια από την ηλικία μας, μπορεί να οδηγήσει στην ακύρωση του ασφαλιστήριου συμβολαίου ή ακόμα και να μας καταστήσει υπεύθυνους για απάτη. Ειδικότερα, το ασφαλιστήριο συμβόλαιο αποτελεί σύμβαση μεταξύ του ασφαλιστή και του ασφαλισμένου στα πλαίσια της οποίας ο ασφαλιστής αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταβάλει έναντι ασφαλίστρου στον ασφαλισμένο ή σε τρίτο πρόσωπο, κάποια παροχή σε χρήμα, όταν επέλθει το περιστατικό από το οποίο συμφωνήθηκε να εξαρτάται η υποχρέωση αυτή (ο «ασφαλιστικός κίνδυνος»). Η ασφαλιστική σύμβαση εξαρτάται εκ φύσης από μία αίρεση (condition) –το ενδεχόμενο επέλευσης του ασφαλιστικού κίνδυνου-, η πλήρωση της οποίας επίσης εξαρτάται, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, από κάποια αντικειμενικά στοιχεία που είναι γνωστά κατά το χρόνο της κατάρτισής της και συνδέονται με το πρόσωπο του ασφαλισμένου. Αυτά τα αντικειμενικά στοιχεία είναι οι απαντήσεις στις πιο πάνω «άβολες προσωπικές ερωτήσεις» που πρέπει να απαντήσει ο ασφαλισμένος.
Είναι λοιπόν προφανές πως αυτά τα στοιχεία όσο μικρά και ασήμαντα και να φαίνονται επηρεάζουν την επέλευση του ασφαλιστικού κινδύνου και συνακόλουθα το ποσό του ασφάλιστρου.
Τι θα συμβεί αν πω ψέματα ή αποκρύψω πληροφορίες ;
Γενικά αποτελεί βασική αρχή του δικαίου των ασφαλιστικών συμβάσεων πως ο ασφαλισμένος δικαιούται σε πληρωμή με την επέλευση του κινδύνου έναντι του οποίου έχει ασφαλιστεί
Όμως αν κάποιος διαβάσει τα ψιλά γράμματα στο ασφαλιστήριο συμβόλαιο θα διαπιστώσει ότι με την υπογραφή του δεσμεύεται για την ορθότητα, ακρίβεια αλλά και την πληρότητα όσων έχει δηλώσει στη δήλωσή του. Το λεκτικό σε αυτούς τους όρους είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς πολύ συχνά ο ασφαλισμένος εγγυάται πως όλα όσα έχει δηλώσει είναι αληθή και ακριβή ενώ δεν έχει παραλείψει κάποιο περιστατικό. Η παροχή εγγύησης από την πλευρά του ασφαλισμένου επιτρέπει στον ασφαλιστή σε περίπτωση που δεν τηρηθούν οι όροι της εγγύησης να τερματίσει τη σύμβαση ζητώντας ακόμα και αποζημίωση, που στις πλείονες των περιπτώσεων ανέρχεται στην μη επιστροφή των ασφαλίστρων.
Ενδεικτικά στη υπόθεση Πανευρωπαϊκή Ασφαλιστική Εταιρεία Λίμιτεδ vs. Εretria Leisure Cruises Limited το γεγονός ότι οι εναγόμενοι δεν ανέφεραν κατά τη συμπλήρωση της πρότασης για ασφάλιση την προηγούμενη απαίτησή τους για πυρκαγιά που προκλήθηκε τρία σχεδόν χρόνια πριν την υπογραφή της ασφαλιστικής σύμβασης από τσιγάρο που έμεινε αναμμένο και που προκάλεσε περιορισμένες φθορές σε ένα καναπέ και στον τοίχο του πλοίου αποτέλεσε το κύριο σημείο αντιδικίας μεταξύ του ασφαλισμένου πλοιοκτήτη, του οποίου το πλοίο καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά, και της ασφαλιστικής εταιρείας. Μετά από έντονες αντιδικίες όπου η ασφαλιστική εταιρεία αξίωνε την ακύρωση της ασφαλιστικής σύμβασης γιατί «Η απόκρυψη ουσιωδών πληροφοριών παρασύρει την ασφαλιστική σύμβαση σε ακυρότητα. Ακόμα κι΄αν η απόκρυψη έγινε λόγω λάθους χωρίς οποιαδήποτε δόλια πρόθεση, ο ασφαλιστής έχει παραπλανηθεί και η ασφαλιστική σύμβαση είναι άκυρη, γιατί ο ασφαλιστικός κίνδυνος που διατρέχει είναι διαφορετικός από τον κίνδυνο που αντιλήφθηκε και είχε πρόθεση να διατρέχει κατά το χρόνο της συμφωνίας» το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι «το γεγονός που απεκρύβη δεν ήταν ουσιώδες και συνεπώς οι εφεσείοντες δεν απαλλάσσονται, αφού η υποχρέωση των εναγόντων σύμφωνα με τη σύμβαση, εξαντλείτο στην αποκάλυψη ουσιωδών μόνο γεγονότων»
Περαιτέρω, εφόσον επέλθει ο ασφαλιστικός κίνδυνος για τον οποίο είχε γίνει η ασφάλιση, εφόσον ο ασφαλιστής διαπιστώσει ανακρίβειες ή παραλείψεις δικαιούται να αρνηθεί την καταβολή αποζημίωσης και /ή να τερματίσει το ασφαλιστήριο συμβόλαιο.
Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε την υπόθεση Δημήτρη και Μαρίας Μιλτιάδους vs. Άλφα Ασφαλιστική Λτδ 3428/2006 (2011). Εν προκειμένω, η καταβολή αποζημίωσης προς την ασφαλισμένη για ιατρικά έξοδα που είχε υποστεί για την περίθαλψη της κρίθηκε στα δικαστήρια από το κατά πόσο η ασφαλισμένη είχε δηλώσει το ιατρικό ιστορικό της κατά την ημερομηνία σύνταξης του ασφαλιστήριου συμβολαίου. Πράγματι το Δικαστήριο βασίστηκε στο λεκτικό του ασφαλιστήριου συμβολαίου το οποίο προέβλεπε:
«Παρακαλώ σημειώστε ότι η Alpha Insurance Ltd, δεν θα δεχθεί καμία ευθύνη για οποιαδήποτε ιατρική κατάσταση που προϋπήρχε της ημερομηνίας ένταξης ή που θα μπορούσε να προβλεφθεί κατά το χρόνο της αίτησης, εκτός εάν μία τέτοια ιατρική κατάσταση δηλώθηκε και έγινε αποδεκτή από την Alpha Insurance Ltd.
Mη γνωστοποίηση στην Alpha Insurance Ltd μίας ιατρικής κατάστασης μπορεί να οδηγήσει στην άρνηση πληρωμής απαιτήσεων.
Δήλωση & Υπογραφή
Δηλώνω υπεύθυνα ότι όλες οι απαντήσεις που δόθηκαν πιο πάνω είναι αληθείς και πλήρεις και δεν παρέλειψα να αναφέρω οποιεσδήποτε πληροφορίες ή γεγονότα που πιθανόν να επηρεάσουν τη μελέτη και αποδοχή της πρότασης. Συμφωνώ ότι η πρόταση αυτή και οποιεσδήποτε άλλες δηλώσεις που έχω υπογράψει αποτελούν τη βάση του Ασφαλιστηρίου.
Εν προκειμένω, η παράλειψη της ενάγουσας να δηλώσει την ύπαρξη ινομυώματος κατά το χρόνο υπογραφής του ασφαλιστηρίου συμβολαίου ήταν αρκετή προκειμένου το Δικαστήριο να κρίνει υπέρ της εναγομένης ασφαλιστικής εταιρείας και να επιτρέψει σε αυτήν να μην καταβάλει αποζημίωση για τα νοσήλια της ενάγουσας παρά την είσπραξη του σχετικού ασφαλίστρου.
Ακόμα πιο γραφική είναι η απόφαση του Εφετείου Αθηνών της Ελλάδας (159/2009) που δικαίωσε ιδιωτική ασφαλιστική εταιρία, η οποία ακύρωσε ασφαλιστήριο συμβόλαιο λόγω δήλωσης ψευδών στοιχείων ασφαλισμένου. Ειδικότερα, μια 55χρονη είχε δηλώσει ότι κάπνιζε ένα πακέτο τσιγάρα, αντί τριών, με αποτέλεσμα όταν ζήτησε την κάλυψη νοσοκομειακών εξόδων για πνευμονολογικό πρόβλημα, η εταιρία να αρνηθεί την αποζημίωση.
Όπως προκύπτει από τις πιο πάνω υποθέσεις και σύμφωνα με το σύγγραμμα Shawcross on Motor Insurance 2nd edition, σελ. 668 η ασφαλιστική εταιρεία δεν φέρει ευθύνη να καλύψει τον ασφαλισμένο σε περίπτωση που υπήρξε παράβαση ρητού όρου του συμβολαίου .
Στη σελ. 670 αναφέρονται τα εξής:
«Breach of an express term – .. The breach of these may, as has been seen, entitle the insurers to repudiate liability in respect of any claim – past, present or future – under the policy or in respect of all claims arising after the breach, or only in respect of the claim with which the breach is connected” (σε ελεύθερη μετάφραση «Παραβίαση ρητού όρου – Η παραβίαση ρητών όρων του ασφαλιστηρίου μπορεί, όπως έχει παρατηρηθεί, να δώσει το δικαίωμα στους ασφαλιστές να αποποιηθούν την ευθύνη τους για οποιαδήποτε απαίτηση –παρελθοντική, παρούσα ή μελλοντική – στο πλαίσιο του ασφαλιστήριου ή σε σχέση με όλες τις απαιτήσεις που απορρέουν μετά από την παραβίαση ή μόνο σε σχέση με την απαίτηση με την οποία συνδέεται η παράβαση” (Βλ και . Μινέρβα Ασφαλιστική Εταιρεία Δημόσια Λτδ vs. Αριστοκλή Αβραάμ 4027/2006 (2009)
Φυσικά, ως έχει κριθεί και από τα Κυπριακά Δικαστήρια (Βλ. Intersys Computer Ltd vs. Λαϊκή Ασφαλιστική Εταιρεία Λτδ αρ. 7996/2005 (2009)) γενικά οι ασφαλιστές οφείλουν βεβαίως να μην ενεργούν ‘ετσιθελικά’ έχοντας υπερβολικές ή ιδιότυπες απαιτήσεις. Εφαρμόζεται και στην περίπτωση αυτή το μέτρο του μέσου λογικού ανθρώπου. Από την άλλη έχει λεχθεί πως όπου απαιτείται από τον ασφαλισμένο να παράσχει πλήρεις λεπτομέρειες για την απόδειξη της απώλειας του αυτό σημαίνει στην καλύτερη περίπτωση να δώσει τα καλύτερα στοιχεία που δύναται λογικά να δώσει αλλά και τα οποία θα είναι αρκετά για να υποβοηθήσουν τους ασφαλιστές να διευκρινίσουν την φύση, την έκταση και το χαρακτήρα της απώλειας (βλ. υπ. Mason V. Harvey (1853) 8 Ex. 819). Σ’ αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η υποχρέωση του ασφαλισμένου να προσκομίσει τέτοια αποδεικτικά στοιχεία και πληροφορίες που λογικά απαιτούνται από τους ασφαλιστές.
Συνακόλουθα εστω και αν δεν υπάρχει συγκεκριμένη ερώτηση βεβαιωθείτε ότι δεν έχετε αποκρύψει οποιοδήποτε γεγονός που μπορεί να επηρεάσει την κρίση του ασφαλιστή στην αποδοχή ή όχι του κινδύνου, και με ποιους όρους. Σε αντίθετη περίπτωση, και εφόσον οι απαντήσεις σου αποτελούν τη βάση του ασφαλιστηρίου σου, διακινδυνεύεις να μείνεις ακάλυπτος!
Πέραν όμως από τον κίνδυνο να χάσετε την αποζημίωση από την επέλευση του κινδύνου και να ακυρωθεί το συμβόλαιο σας χωρίς να μπορείτε να διεκδικήσετε πίσω τα ασφάλιστρα, σε κάποιες πιο σοβαρές υποθέσεις μπορείτε να βρεθείτε αντιμέτωποι με κατηγορίες για απάτη.
Ο ορισμός της απάτης, ως αστικό αδίκημα, δίδεται από το άρθρο 36 του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου, Κεφ. 148. Συνίσταται σε ψευδή παράσταση γεγονότος, η οποία γίνεται εν γνώσει του ψεύδους αυτής, ή χωρίς πίστη για το αληθές αυτής ή απερίσκεπτα, αδιάφορα του κατά πόσο είναι αληθής ή ψευδής, με σκοπό όπως το πρόσωπο που εξαπατήθηκε ενεργήσει με βάση αυτή.
Εφόσον πληρούνται οι πιο πάνω προϋποθέσεις μπορεί να στοιχειοθετηθεί το αστικό αδίκημα της απάτης ενώ εφόσον υπάρξει κτήση περιουσίας με χρήση δόλιου τεχνάσματος ή επινοήματος (όπως π.χ. στην απόκρυψη ελαττώματος που προϋπήρχε και στην εμφάνιση του σε μεταγενέστερο χρόνο για την αποκόμιση της αποζημίωσης) μπορεί να υπάρχει στοιχειοθέτηση και του ποινικού αδικήματος της απάτης.
ΓΡΗΓΟΡΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ:
• ΜΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΕΤΕ ΣΥΜΒΟΛΑΙΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΛΗΡΩΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΕΝΑ Η ΕΧΟΥΝ ΛΑΘΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
• ΜΟΝΟΓΡΑΨΕΤΕ ΟΠΟΙΕΣ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΝΕΤΕ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
• MHN ΥΠΟΓΡΑΦΕΤΕ ΚΑΝΕΝΑ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΠΙΕΣΗ
